Gmina Turośń Kościelna

Gmina Turośń Kościelna to gmina wiejska bezpośrednio sąsiadująca z Białymstokiem. Dogodne położenie sprzyja rozwojowi turystyki, a także zwiększa atrakcyjność terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i inwestycje. Około 30% powierzchni gminy znajduje się w granicach Narwiańskiego Parku Narodowego oraz jego otuliny. Takie położenie stanowi rzadkie połączenie piękna przyrody z funkcjonalnością terenów inwestycyjnych. Północno-wschodnie fragmenty gminy obejmuje leśny pas ochronny Białegostoku. Na terenie gminy przepływają rzeki Turośnianka i Czaplinianka, a także znajdują się glinianki w Markowszczyźnie. Gmina zajmuje powierzchnię 14 030 ha i ma charakter typowo rolniczy. Ludność zamieszkuje 34 wsie. Najwięcej osób mieszka w Niewodnicy Kościelnej, natomiast Turośń Kościelna jest drugą co do wielkości miejscowością i siedzibą Urzędu Gminy. W gminie zameldowanych jest na pobyt stały i czasowy 6855 osób (wrzesień 2025).

Samorząd dba o rozwój lokalny i regionalny, oferując naukę w nowoczesnych i bezpiecznych szkołach oraz ogólnodostępnych przedszkolach, funkcjonujących na wysokim poziomie. Na terenie gminy działają cztery szkoły podstawowe i dwa przedszkola. Gmina z powodzeniem wdraża politykę prorodzinną. Dzięki środkom pozyskanym z Rządowego Programu „Aktywny Maluch” 2022-2029, w trakcie realizacji jest budowa żłobka samorządowego, którego powstanie przyniesie znaczne korzyści.

Przyroda

Gmina Turośń Kościelna to miejsce, w którym bogactwo przyrody spotyka się z rozwiniętą siecią szlaków turystycznych. Znajdują się tu cenne przyrodniczo obszary – Narwiański Park Narodowy, pomniki przyrody oraz tereny Natura 2000. Przez teren gminy przebiega wiele malowniczych tras rowerowych, pieszych, konnych i spacerowych. Szczególną popularnością cieszy się Rowerowa Obwodnica Narwiańskiego Parku Narodowego – jedna z najbardziej malowniczych tras w regionie. Liczy około 100 km i prowadzi przez zróżnicowane tereny: lasy, łąki, torfowiska i nadbrzeżne obszary Narwi. Przebiega m.in. przez Baciuty, Dobrowodę, Turośń Dolną, Borowskie Michały i kończy się w Surażu. Drugim ciekawym szlakiem jest Szlak Podmiejskich Rezydencji, o długości ponad 50 km, który prowadzi przez miejscowości: Turośń Dolna i Turośń Kościelna aż do Supraśla. Szlak ten umożliwia poznanie historii podlaskich rodów szlacheckich oraz zabytkowej architektury. Przez gminę biegnie również Podlaski Szlak Bociani łączący cztery parki narodowe Podlasia. Na terenie gminy prowadzi przez miejscowości Baciuty, Dobrowodę, Turośń Dolną i Bojary, umożliwiając obserwację bocianów – symbolu regionu.

Miłośnikom pieszych wędrówek polecany jest Szlak Nadnarwiański o długości około 30 km, biegnący z Białegostoku przez Trypucie, Zawady, Topilec do granic Narwiańskiego Parku Narodowego. Warto zatrzymać się w Topilcu, by odwiedzić cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy oraz punkt widokowy z panoramą doliny Narwi. Przez Turośń Dolną i Dobrowodę przebiega również Szlak Włókniarzy. Dla zwolenników jazdy konnej przygotowano Szlak Doliny Górnej Narwi wiodący m.in. przez Suraż, Turośń Kościelną, Pomigacze i Zalesiany. Trasa ta umożliwia podziwianie doliny Narwi z siodła. Alternatywą jest Szlak Bojarski, który prowadzi przez Pomigacze, Iwanówkę, Markowszczyznę, Dobrowodę, Bojary, aż do Uhowa. Dla miłośników wodnych przygód atrakcyjny będzie Szlak Narwiański Labirynt – 46-kilometrowa trasa kajakowa biegnąca przez najpiękniejsze odcinki Narwiańskiego Parku Narodowego, w tym przez miejscowość Topilec, gdzie znajduje się miejsce biwakowe i wieża widokowa.

Wśród najważniejszych zabytków gminy wymienić należy:

• Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Niewodnicy Kościelnej. Pierwszy kościół w tym miejscu istniał już w XVI wieku. W XVII wieku po prawej stronie znajdował się ołtarz św. Antoniego z Padwy z obrazem świętego malowanym na płótnie. W centralnej części kościoła mieściły się obszerne, murowane podziemia, w których chowano zmarłych kapłanów i inne znaczniejsze osoby. Przy ołtarzu św. Antoniego znajdowały się mniejsze podziemia, przeznaczone dla kolatorów kościoła. W drugiej połowie XIX wieku blisko trzystuletni budynek uległ zniszczeniu. W październiku 1889 roku ukończono budowę nowego, murowanego kościoła, który otrzymał tytuł św. Antoniego – zgodnie z rosnącym kultem tego świętego. W 1890 roku w ołtarzu głównym umieszczono obraz Matki Bożej Częstochowskiej, sprowadzony z Częstochowy. W lewym ołtarzu bocznym znajduje się obraz św. Antoniego, a w prawym – figura Chrystusa w cierniowej koronie.
• Kościół pw. Świętej Trójcy w Turośni Kościelnej. Fundatorami pierwszego kościoła w Turośni Kościelnej, w 1515 r. była rodzina Raczków. Była to jedna z rodzin szlacheckich osiadłych na Podlasiu prawdopodobnie w I połowie XV wieku. Posiadali miejscowość do połowy XVI w. Nowa świątynia nosiła niezwykle rzadki, potrójny tytuł: Trzech Króli, Świętej Anny i Dziesięciu Tysięcy Żołnierzy. W 1638 roku wzniesiono kolejną świątynię, w której – według dokumentów z 1700 roku – znajdował się krzyż z figurą Jezusa Ukrzyżowanego. Obecnie umieszczony jest on w lewym ołtarzu. W 1723 roku w Turośni istniał już nowy, drewniany kościół pw. Świętej Trójcy. W głównym ołtarzu umieszczono obraz Świętej Trójcy, który przetrwał do dziś. Kościół posiadał także dwa boczne ołtarze ustawione ukośnie. W lewym znajdował się Chrystus Ukrzyżowany, a w zwieńczeniu obraz św. Michała Archanioła. W prawym – św. Anna, a w zwieńczeniu Matka Boża z Dzieciątkiem. Te dwa niewielkie obrazy, namalowane w 1780 roku, mają szczególną wartość artystyczną. W 1882 roku dokonano rozbudowy świątyni, dobudowując dwie nawy boczne. Do nowych ołtarzy zakupiono obrazy Gustawa Heimana: Matka Boska ze św. Anną oraz Święta Anna nauczająca małą Maryję. W kościele znajduje się także niedawno odnaleziona tablica z 1616 roku, będąca fragmentem dawnego nagrobka z kaplicy grobowej, ozdobiona pięknym epitalamium.
• Cerkiew prawosławna pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Topilcu. Pierwsze wzmianki o kaplicy w tym miejscu pochodzą z połowy XVI wieku. Murowaną cerkiew prawosławną w Topilcu zbudowano w latach 1870–1872. Znajdowały się w niej dwa dzwony o wadze 14 i 34 pudów, które zaginęły podczas tzw. bieżeństwa – zostały ukryte przez uciekających na wschód parafian. Podczas jednego z remontów odnaleziono zabytkową kopię Supraskiej Ikony Matki Bożej. Cerkiew posiada 240-kilogramowy dzwon, a przed nią stoi zabytkowa kapliczka słupowa.

W Turośni Kościelnej, przy ul. Lipowej 4, znajduje się Muzeum Fotografii Wiktora Wołkowa, będące oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Muzeum mieści się w późnobarokowym dworku myśliwskim z II połowy XVIII wieku, zaprojektowanym przez Jana Henryka Klemma, architekta, który zaprojektował również letnią rezydencję Branickich w Choroszczy. Ten zabytkowy budynek, stanowi jedyną zachowaną część dawnego zespołu dworskiego.​ Ekspozycja muzeum prezentuje bogaty dorobek fotograficzny Wiktora Wołkowa, znanego z ukazywania piękna podlaskiej przyrody. Godziny otwarcia: wtorek–niedziela: 10:00–17:00; poniedziałek: nieczynne.

W Turośni Kościelnej dynamicznie rozwija się klub piłkarski - Klub Sportowy „Turośnianka”, który w krótkim czasie zdobył uznanie. Założony w 2020 roku szybko awansował do IV ligi, osiągając imponujące wyniki. Wyróżnia się nie tylko sukcesami sportowymi, ale także zaangażowaniem na polu kulturalnym współorganizując z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Turośni Kościelnej pikniki rodzinne. Stwarza coraz lepsze warunki do treningu, dzięki czemu rośnie liczba młodych zawodników, którzy mogą aktywnie uczestniczyć w zajęciach i uczyć się sportowej rywalizacji. Odwiedzając Gminę Turośń Kościelną, warto zaplanować wizytę na meczu Turośnianki, by poczuć ducha lokalnego sportu.

Na stadionie sportowym w Turośni Kościelnej, każdego roku odbywa się jedno z najbardziej widowiskowych wydarzeń regionu: Fiesta Balonowa – Dolina Narwi. Święto balonów przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów z różnych zakątków Polski, oferując niezapomniane wrażenia i kontakt z niecodzienną formą rekreacji. Podczas fiesty na niebie pojawiają się kolorowe balony na ogrzane powietrze. Starty odbywają się w wybranych porach dnia – zazwyczaj o poranku lub wieczorem – kiedy warunki atmosferyczne sprzyjają spokojnemu unoszeniu się balonów nad okolicą. Wydarzenie ma charakter rodzinny. Towarzyszą mu liczne atrakcje: stoiska z lokalnymi produktami, warsztaty dla dzieci, koncerty na żywo oraz pokazy. Dla chętnych dostępne są również loty widokowe – doskonała okazja, by spojrzeć na podlaskie pola, lasy i doliny z perspektywy kilkuset metrów nad ziemią. Fiesta Balonowa w Turośni Kościelnej to doskonały punkt na mapie wakacyjnych podróży – miejsce, gdzie natura spotyka się z pasją do latania.

Życie społeczne

Gmina Turośń Kościelna wyróżnia się silnym kapitałem społecznym, aktywnością mieszkańców oraz wysoką sprawczością. Mieszkańcy chętnie podejmują inicjatywy służące integracji społecznej, pielęgnowaniu tradycji i wspieraniu lokalnych działań kulturalnych czy charytatywnych. Na terenie gminy działa sześć Kół Gospodyń Wiejskich oraz jedno Koło Gospodyń i Gospodarzy Wiejskich, które odgrywają ważną rolę w życiu społecznym i kulturalnym wsi. Aktywnie uczestniczą w wydarzeniach gminnych, współorganizują pikniki i spotkania tematyczne. Istotną częścią życia społecznego są także Ochotnicze Straże Pożarne – na terenie gminy funkcjonuje siedem jednostek OSP, które dysponują własnymi remizami i wozami bojowymi. Strażacy nie tylko niosą pomoc w sytuacjach zagrożenia, ale również biorą udział w uroczystościach, organizują pokazy i szkolenia z zakresu bezpieczeństwa, a także wspierają lokalne wydarzenia sportowe i kulturalne. W gminie prężnie działają również stowarzyszenia, które wspierają rozwój społeczny, edukacyjny i kulturalny. 

Statystyczny portret Gminy

Odwiedź stronę gminy

Wykaz zdjęć:
zdjecie_1_balony.jpg – Fiesta Balonowa – Dolina Narwi w Turośni Kościelnej, balony nad zalewem w Turośni Kościelnej
zdjecie_2_zalew.jpg – zalew w Turośni Kościelnej
zdjecie_3_Topilec – punkt widokowy na krajobraz Narwiańskiego Parku Narodowego w Topilcu
zdjecie_4_Narew – rozlewiska Narwi w Topilcu
zdjecie_5_KS – Mecz KS Turośnianki na stadionie w Turośni Kościelnej podczas wydarzenia pn. „Piknik z Turośnianką”
zdjecie_6_cerkiew – Cerkiew pw. Świętego Mikołaja Cudotwórcy w Topilcu
zdjecie_7_muzeum – Muzeum Fotografii Wiktora Wołkowa w Turośni Kościelnej (autor: Małgorzata Pawelczyk)
zdjecie_8_kościół – Kościół pw. Świętej Trójcy w Turośni Kościelnej
zdjęcia 9-11 - gmina Turośń Kościelna z "lotu ptaka"

Poznaj inwestycje ZIT BOF w Gminie Turośń Kościelna